.png)
.png)
Dziś przypada 201. rocznica urodzin Stanisława Moniuszki, kompozytora, dyrygenta, organisty, dyrektora Teatru Wielkiego w Warszawie. Do historii Stanisław Moniuszko przeszedł jako „ojciec polskiej opery narodowej”, a także czołowy przedstawiciel gatunku pieśni w muzyce polskiej. Kompozytor skomponował około 278 pieśni, przy czym 268 zawarł w dwunastu Śpiewnikach domowych, z których sześć wydano za życia kompozytora, a sześć po jego śmierci.
Moniuszko urodził się w 1819 roku w Ubielu na terenie dzisiejszej Białorusi. Edukację muzyczną rozpoczął w dzieciństwie pod okiem matki, która uczyła go początków gry fortepianowej. Na kształtowanie się osobowości małego chłopca duży wpływ mieli także stryjowie: Dominik troszczył się o oświatę włościan, pomiędzy których rozdzielił swój majątek, Kazimierz, prawnik, miał szerokie zainteresowania naukowe, Józef urządzał domowe przedstawienia teatralne. Przez kolejne lata Moniuszko rozwijał swoje zainteresowania muzyczne pod okiem Augusta Freyera w Warszawie i Dominika Stefanowicza w Mińsku, co spowodowane było zmianą miejsca zamieszkania przez rodziców kompozytora.
Źródło: www.nck.pl
Jesienią 1837 kompozytor wyjechał z Mińska do Berlina, by tam kształcić się prywatnie u Carla Rungenhagena przy prowadzonej przez niego Singakademie. Nauka polegała na zgłębianiu zasad harmonii, kontrapunktu, instrumentacji, opanowaniu sztuki dyrygentury; Moniuszko odbywał również praktykę prowadząc chóry i akompaniując śpiewakom. Po ukończeniu studiów w 1840 roku kompozytor powrócił do kraju. Ożenił się z poznaną kilka lat wcześniej Aleksandrą Müllerówną, z którą zamieszkał w Wilnie, gdzie zarabiał na życie, pracując jako organista w kościele św. Jana. Jednak podstawą utrzymania stały się udzielane prywatnie lekcje muzyki, bowiem sytuacja materialna młodego małżeństwa była trudna, a rodzice kompozytora również borykali się z trudnościami finansowymi. Moniuszko usiłował wnieść ożywienie w ospałe życie koncertowe Wilna, podejmując się wielu działań artystycznych. Przede wszystkim jednak komponował.
W 1847 roku pod wpływem znajomości z Włodzimierzem Wolskim, przedstawicielem warszawskiego środowiska literackiego, napisał dwuaktową operę Halka. W 1858 roku, kiedy to odbyła się premiera nowej, czteroaktowej wersji Halki w Teatrze Wielkim w Warszawie, życie muzyka zmieniło się diametralnie. Moniuszko otrzymał nominację od dyrektora teatrów rządowych na stanowisko dyrygenta oper polskich w warszawskim Teatrze Wielkim. Z prowincjonalnego organisty awansował na dyrygenta jedynej wówczas na polskich ziemiach sceny operowej teatru o silnej tradycji narodowej. Miał wówczas do dyspozycji profesjonalny zespół muzyczny i dużą scenę, co pozwoliło mu na prezentację własnej muzyki. W okresie warszawskim powstały opery: Hrabina (1859), Verbum nobile (1860), Straszny dwór (1862), Paria (1869), kantata Sonety krymskie (1868) i ballada Pani Twardowska (1869). Ponadto wykonane zostały w Warszawie wcześniejsze kantaty: Widma, Milda i Nijoła oraz operetka Jawnuta. Po przeniesieniu się na stałe do Warszawy Moniuszko rozpoczął również pracę w nowo założonym wtedy Instytucie Muzycznym, gdzie wykładał harmonię i kontrapunkt.
"Moniuszko i Ty": Koncert "Moniuszko sakralnie", Bazylika Archikatedralna w Przemyślu, 22.09.2019 r., zdj. Łukasz Kisielica
W 1865 roku kompozytor został członkiem honorowym Towarzystwa Muzycznego we Lwowie. Dyplom postanowiono wręczyć mu uroczyście, organizując jednocześnie koncert kompozytorski. Do wykonania kompozytor wybrał kantatę Widma, opartą na fragmentach Dziadów Adama Mickiewicza. Jesienią tego samego roku w warszawskim Teatrze Wielkim miała miejsce premiera Strasznego dworu pod dyrekcją kompozytora. Opera zachwyciła publiczność a entuzjazm przerodził się w manifestację uczuć patriotycznych, co bardzo zaniepokoiło władzę i w efekcie doprowadziło do zdjęcia przedstawienia. Stanisław Moniuszko zmarł na atak serca 4 czerwca 1872 roku w Warszawie. W uroczystym pogrzebie uczestniczyło tysiące ludzi. Kompozytor pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim.
"Moniuszko i Ty": "Halka" w reżyserii Sabiny Zapiór, Centrum Kulturalne w Przemyślu, 20.10.2019 r., zdj. Łukasz Kisielica
W 2019 roku na mocy uchwały Sejmu RP obchodziliśmy Rok Moniuszkowski, co zaowocowało wieloma ciekawymi inicjatywami, m.in. wystawianiem mniej i bardziej znanych oper kompozytora, recitalami pieśni, licznymi koncertami i wieloma innymi wydarzeniami promującymi twórczość kompozytora w Polsce i na świecie. Dokładnie rok temu, 5 maja inaugurowaliśmy w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie 10. Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Stanisława Moniuszki, który został stworzony przez Marię Fołtyn, gwiazdę scen operowych i niestrudzoną propagatorkę twórczości Stanisława Moniuszki. Wyreżyserowała ona między innymi spektakle Halki w Hawanie, Meksyku i Ankarze oraz Strasznego dworu w Bukareszcie. Rynek fonograficzny wzbogacił się o takie wydawnictwa płytowe jak wydana przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina Halka we włoskiej wersji językowej pod dyrekcją Fabio Biondiego, płyty z pieśniami Moniuszki Mariusza Godlewskiego i Radosława Kurka oraz utworami Moniuszki i Karłowicza w wykonaniu Piotra Beczały i Helmuta Deutscha. Swoją premierę fonograficzną miało wydanie kantat Moniuszki Mildy i Nioły pod dyrekcją Łukasza Borowicza oraz współczesne interpretacje pieśni Moniuszki, których dokonali Agata Zubel, Andrzej Bauer i Cezary Duchnowski. Wśród oper do jednych z najciekawszych premier 2019 roku zaliczana jest premiera Hrabiny w Operze Bałtyckiej i Parii w Teatrze Wielkim w Poznaniu.
"Moniuszko i Ty": "Moniuszko multimedialnie", Miejski Ośrodek Kultury w Przeworsku, 08.10.2019 r., zdj. Łukasz Kisielica
Centrum Kulturalne w Przemyślu również postanowiło przyłączyć się do obchodów Roku Moniuszkowskiego. Instytucja realizowała projekt pn. Moniuszko i Ty 2019, dofinansowany przez MKiDN, w ramach którego zaplanowane zostały takie wydarzenia jak: konkurs plastyczny M jak Moniuszko, adresowany do dzieci i młodzieży z województwa podkarpackiego, koncert muzyki sakralnej Moniuszki w wykonaniu Archidiecezjalnego Chóru "Magnificat" oraz solistów, fragmenty opery Halka w reż. Sabiny Zapiór i wykonaniu Chóru Towarzystwa Muzycznego oraz solistów, prezentacja multimedialna oraz montaż słowno-muzyczny poświęcony twórczości Stanisława Moniuszki przygotowany przez nauczycieli i uczniów Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. A. Malawskiego w Przemyślu, która została pokazana uczniom podkarpackich szkół.
Z okazji dzisiejszego święta zapraszamy Państwa do obejrzenia relacji z ubiegłorocznych wydarzeń:
