Święta Cecylia patronka śpiewu

22 listopada obchodzimy wspomnienie św. Cecylii patronki śpiewu, chórzystów i organistów. Niewielu zapewne wie, że ta rzymska męczennica stała się orędownikiem muzyków zupełnie przez przypadek i najprawdopodobniej na skutek błędu.

Cecylia urodziła się na początku III wieku w zamożnej rzymskiej rodzinie. Będąc chrześcijanką postanowiła złożyć ślub czystości. Została jednak zmuszona przez rodziców do małżeństwa z poganinem Walerianem. Cecylia nie tylko zachowała swoje dziewictwo, ale również nawróciła na wiarę chrześcijańską swojego męża i jego brata, Tyburcjusza. Krótko potem rozpoczęły się prześladowania chrześcijan, prawdopodobnie za panowania cesarza Aleksandra Sewera. Za wyznawaną wiarę najpierw ścięto Waleriana i jego brata, a następnie aresztowano również Cecylię, która poniosła śmierć męczeńską po długotrwałych torturach.

W IX wieku w rzymskich katakumbach Kaliksta odnaleziono ciało Cecylii, które znajdowało się w nienaruszonym stanie. Przeniesiono je następnie do bazyliki św. Cecylii na Zatybrzu, którą wedle przekazu zbudowano na miejscu domu świętej.

Legenda o tym, że Cecylia grała na organach i innych instrumentach narodziła się dopiero w późnym średniowieczu. Stało się to zapewne na skutek błędnego tłumaczenia tekstu antyfony śpiewanej w jej wspomnienie  przez kopistę. Słowa: cantantibus organis, Cecilia virgo in corde suo soli Domino decantabat (w czasie gdy brzmiały instrumenty, dziewica Cecylia śpiewała w swoim sercu jedynemu Panu) interpretowano wówczas dosłownie. Cecylię więc przedstawiano śpiewająca przy akompaniamencie organów (łacińskie słowo organis utożsamiano z organami). Tymczasem antyfona ta ma zupełnie inne znaczenie. W jej najstarszych zapisach znajdziemy słowa candentibus organis, czyli „przy płonących instrumentach”. Zapewne więc chodziło nie o  instrumenty muzyczne, lecz narzędzia tortur. Tekst prawdopodobnie sławi więc Cecylię, która w chwili męczeństwa śpiewała Bogu w swoim sercu.

 

Guido Reni - Święta Cecylia (1606) - obraz ze zbiorów
Norton Simon Museum w Pasadenie

 

Na skutek tej pomyłki artyści wyobrażali Cecylię nie jako dziewicę i męczennicę, lecz właśnie jako patronkę muzyków. W ikonografii przedstawiana jest zazwyczaj przy organach lub wraz z innymi instrumentami: cytrą, harfą czy lutnią. Nie wykluczone jednak jest, że Cecylia potrafiła grać na jakimś instrumencie bowiem w czasach rzymskich kobiety z zamożnych rodzin kształciły się w grze na harfie. Ta zagadka wciąż pozostaje jednak niewyjaśniona.

 

Centrum Kulturalne w Przemyślu składa najserdeczniejsze życzenia wszystkim muzykom – chórzystom, dyrygentom i organistom. W tym trudnym czasie życzymy Państwu zdrowia, a w pracy twórczej radości ze wspólnego śpiewu, inspiracji i ciekawych pomysłów oraz wielu sił do ich realizacji.